Jak czytanie dzieciom wpływa na ich rozwój?


W ostatnich latach bardzo często zwraca się uwagę na potrzebę czytania dzieciom. W dobie gier
komputerowych, smartfonów i telewizyjnych kreskówek często zapominamy, jak ważnym elementem w
wychowaniu dziecka jest książka. Nie sposób przytoczyć wszystkich zalet jakie płyną z pięknej tradycji
czytania dziecku – bajek, opowiadań, baśni, wierszy, fragmentów książek. O jakiej porze najlepiej czytać?
Rodzice czytają zwłaszcza na dobranoc, a nauczyciele przedszkola – podczas poobiedniego odpoczynku
lub popołudniu – przed rozejściem się dzieci. Zdarza się, że rodzice również pojawiają się w przedszkolu
i czytają dzieciom w grupie swojego dziecka. Na pewno bajki czytane na dobranoc przez mamę lub tatę
uspokajają dziecko i pomagają mu zasnąć, te czytane w przedszkolu pozwalają na chwilę kontroli emocji
dziecka i wyciszenie grupy. Jak długo czytać? Codziennie, o mniej więcej stałych porach przez 15 – 30
minut (w zależności od wieku rozwojowego dziecka).
Ważne, aby przedstawiać przedszkolakowi książki i teksty, które są skierowane do dzieci w jego
wieku oraz trafiają w jego gust zarówno pod względem treści, jak i wyglądu (okładki, ilustracji). Warto
wybierać te z morałem lub edukacyjne, np. pozwalające dziecku nazwać uczucia, zachęcające do dalszej
rozmowy oraz do poznawania świata, lecz nie wzbudzające lęków i niepokoju.
Sięgnijmy również po stare książki z ilustracjami J. M. Szancera, B. Butenki, A. Boratyńskiego,
J. Grabiańskiego, A. Kiliana, W. Majchrzaka, M. Mackiewicz, O. Siemaszkowej, Z. Rychlickiego,
J. Stannego, J. Srokowskiego, B. Tuchanowskiej, J. Wilkonia. Wybierajmy dobrych wydawców, którzy
reprezentują ambitny kapitał kulturowy, a nie znaczący kapitał ekonomiczny. Firmy wydawnicze cieszące
się dobrą renomą to m.in. Nasza Księgarnia, Dwie Siostry, Zakamarki, Muchomor, Ezop, Wytwórnia
i Media Rodzina.
Na rynku można znaleźć wiele dobrych książek, pięknie ilustrowanych i napisanych w mądry
sposób. Sprawdzone tytuły można znaleźć m. in. na stronie Fundacji „ABCXXI – Cała Polska czyta
dzieciom” (http://www.calapolskaczytadzieciom.pl/), ale i na licznych blogach internetowych (uwaga
na sponsorowane). Szukając historii, które szczególnie przypadną dziecku do gustu, warto wybrać się też do
biblioteki dla dzieci. Część z nich ma bardzo bogaty księgozbiór, można w nim znaleźć zarówno klasykę,
jak i nowości wydawnicze.
Zaleta pierwsza – wzór pięknej mowy i zwiększenie zasobu słów
Niejednokrotnie na co dzień posługujemy się gwarą. Nasze dziecko idąc do przedszkola/szkoły ma
problemy z prawidłową mową. Czytając teksty dostosowane do wieku oraz potrzeb dziecka dajemy mu
przykład prawidłowego budowania zdań i wypowiedzi, uwrażliwiając na piękno słowa (). Różnica
w zasobie słownictwa zaczerpniętego z książek ma inny wpływ na dzieci niż ta, która dotyczy zasobu słów
używanego na co dzień. Słowa, które dzieci poznają dzięki książkom są często trudniejsze, mają bardziej
skomplikowane znaczenie niż te, którymi posługują się domownicy. Książka może wprowadzać słowa
i pojęcia, które mają nikłe szanse na zaistnienie w codziennej rozmowie. W amerykańskich badaniach
obliczono, że dzieci, którym nie czytano wcale (w badaniach założono, że rodzice, którzy twierdzili,
że nigdy nie czytają swoim dzieciom, w rzeczywistości czytali im jedna książkę co drugi miesiąc) do 5. roku
życia słyszą 4662 słowa, przy czytaniu 1-2 razy w tygodniu – 63 570 słów, 3-5 razy w tygodniu – 169 520
słów, codziennie – 296 660 słów, a pięć razy dziennie – 1 483 300 słów.
Zaleta druga – koncentracja
Dziecko, któremu czytano w dzieciństwie bajki potrafi lepiej skupić się w czasie zajęć, łatwiej się
wypowiada, jego mowa jest płynna, buduje poprawniejsze składniowo zdania. Dzięki różnorodności tekstów
mały „słuchacz” posiada bogaty słownik (czynny i bierny) ma również lepiej wykształconą pamięć słuchową
i wzrokową (o ile czytane teksty były bogato ilustrowane). Ważne, aby dziecko czuło się bezpiecznie
i wiedziało, że obok zawsze jest dorosły, któremu może w pełni zaufać. Bez poczucia bezpieczeństwa
dziecko nie będzie mogło się w pełni skoncentrować, ponieważ niepokój powodowany przez poczucie
niebezpieczeństwa stale będzie rozpraszał uwagę.
Zaleta trzecia – wyobraźnia i emocjonalność
Przede wszystkim czytanie pomaga rozwijać inteligencję dziecka, dzięki pobudzaniu i stymulowaniu
pracy mózgu. Wielu psychologów wskazuje na rozwój dziecięcej wyobraźni dzięki słuchanym bajkom.
Dobra książka umożliwia zadawanie pytań i uzyskiwania na nie odpowiedzi. Jest doskonałym czynnikiem
inspirującym do zabaw teatralnych i działań plastycznych. Rozwija również inteligencję emocjonalną –
w tym empatię oraz poczucie swojej wartości. Poprzez naszą interpretację czytanego tekstu, pomagamy
dzieciom odczytywać i wyrażać emocje zawarte w tekście. Mamy przy tym nieograniczony wpływ na dobór
tekstów, które pomogą dziecku w interpretowaniu różnych sytuacji życiowych. Dziecięce pozycje
książkowe przedstawiają ten sam rodzaj emocji, jakie towarzyszą im w codziennym życiu. Dzieci słuchając
czytanych przez rodziców tekstów rozpoznają siebie w sytuacjach tam opisanych.
Zaleta czwarta – wzmacnianie relacji rodzica z dzieckiem
Rodzicom czytanie często pomaga zrozumieć psychologiczny i emocjonalny rozwój ich dzieci,
nadać mu właściwy kierunek. Widzimy często jak dziecko rośnie, nabiera wagi – a czy zauważamy,
że równocześnie z tym procesem kształtuje się jego osobowość? Przez codzienny rytuał czytania dziecko
czuje się ważne i docenione. Wie, że rodzice odkładają codzienne obowiązki po to, żeby wspólnie wybrać
się z nim w podróż do bajkowego świata. Pozwala to budować mocne więzi między dorosłym a dzieckiem.
W oczach dziecka rodzic to osoba, która prowadzi go przez zakamarki życia – bezpiecznie i spokojnie. Jeżeli
czytamy dziecku różne pozycje (bajki, wiersze, opowiadania) z łatwością odnajdujemy postacie, które
pomogą w przeżywaniu i przezwyciężaniu trudności, interpretacji trudnych, życiowych sytuacji,
rozwiązywanie ich. Odrzucając książkę – świadomie rezygnujemy z jedynej (oprócz rozmowy) możliwości
porozumiewania się z dzieckiem i wejścia w jego świat. W sytuacji, kiedy dziecko zostawione jest samemu
sobie w trudnych czy kłopotliwych dla niego sytuacjach szuka pomocy gdzie indziej. Często znajduje
dla siebie azyl przed ekranem telewizora sprowadzając kontakt ze światem do jego najgorszej cząstki.
Przygotujmy się na to, że ulubione książki będziemy czytać z dzieckiem nawet kilka razy! Dzieci
lubią książki, które znają. Możemy proponować dziecku inne tytuły, ale uszanujmy jego potrzebę wracania
wciąż do tych samych opowieści. Śledzenie tej samej fabuły daje dziecku poczucie przewidywalności
i bezpieczeństwa, często również satysfakcję, że ono wie dokładnie, co będzie dalej w tej opowieści. Takie
doświadczenia są dziecku potrzebne, szczególnie we wczesnym dzieciństwie, kiedy większość zdarzeń jest
nowych i zaskakujących.
Zaleta piąta – budowanie nawyku czytelnictwa
Należy zaznaczyć również, że czytanie od najmłodszych lat wzbudza w dziecku zainteresowanie
książką i buduje nawyk czytelnictwa. Czytajmy! Nawet jak wydaje się nam, że i tak dziecko nie słucha.
Oczywiście uczymy jednocześnie szacunku do książek – zachęcamy dziecko do odkładania na miejsce
po skończonej lekturze czy delikatnego przewracania kartek.
Pamiętajmy! Wiek przedszkolny jest bardzo ważnym okresem w rozwoju człowieka. W tym czasie
tworzą się u dzieci trwałe nawyki, kształtują procesy uczuciowe oraz umysłowe. W dzisiejszej – szybko
zmieniającej się rzeczywistości – wskażmy dziecku drogę i dajmy alternatywę w postaci innej niż
smartfon, wartościowej, atrakcyjnej formy spędzania czasu i poznawania świata, ludzi oraz siebie
samego.
Czytajmy dziecku bajki, a właściwie…czytajmy z dzieckiem!

Dodaj komentarz